Chronische pijn veroorzaakt door het brein
Wat is het Mindbody syndroom?
Bij het Mindbody syndroom wordt chronische pijn vanuit een ander perspectief bekeken. Het gaat om pijn die langer dan drie maanden aanhoudt, zonder dat er een medische oorzaak kan worden vastgesteld. Je (huis)arts heeft alle mogelijke andere oorzaken uitgesloten. Soms krijgen de klachten een naam, zoals fibromyalgie, RSI, prikkelbare darm, het carpaaltunnelsyndroom of chronisch vermoeidheidssyndroom. Dit zijn geen duidelijke medische aandoeningen, maar namen voor pijnklachten waarvan de oorzaak niet bekend is.
De belangrijkste oorzaken van het Mindbody syndroom zijn (jeugd) trauma's, onverwerkte gebeurtenissen, emotionele blokkades en/of onderdrukte emoties. De pijn of vermoeidheid die je ervaart is echt! Je brein beschermt je op deze manier tegen het voelen van onderliggende trauma's en/of onderdrukte emoties. Dit gebeurt volledig onbewust. Je gevoelens zelf veroorzaken geen klachten, maar het vermijden, uit de weg gaan of onderdrukken ervan kan juist tot klachten leiden.
Wil je nagaan of jouw klachten passen bij het Mindbody syndroom? Klik dan hier voor een vragenlijst en overzicht van de meest voorkomende chronische pijnklachten.
Herken je de symptomen, raadpleeg dan je (huis)arts om te bespreken of deze denkt dat het ALK kan zijn. (Aanhoudende Lichamelijke Klachten).
Het verband tussen verdrongen
emoties en pijn
In het filmpje hieronder wordt uitgelegd wat het verband is tussen het verdringen van emoties en het ontstaan van chronische pijnklachten.
De onderliggende oorzaak
Spierspanning, bloedtoevoer en chronische pijnbeleving worden vanuit een diepgelegen hersengebied aangestuurd. Dit deel van je hersenen regelt ook je overlevingsinstinct. Ook trauma's en onderdrukte emoties worden daar opgeslagen. Dat zijn onbewust aanhoudende stressoren geworden, zonder dat je het doorhebt.
Constant in de overlevingsmodus
De onbewuste stressoren zorgen ervoor dat je overlevingsmechanisme constant alert blijft. Daarom ga je over op primitieve manieren van overleven: vechten, vluchten of bevriezen. Deze reacties worden aangestuurd door stresshormonen.
Ontregeling van het alarmsysteem
Het alarmsysteem in je hersenen, je angstcentrum, raakt ontregeld en signaleert voortdurend gevaar. Het lichaam reageert onder andere door verhoging van de ademhaling, hartslag en de spierspanning. Het moet zich immers klaarmaken om te vechten of vluchten.
Ook ondergaat de verwerking van (pijn)prikkels veranderingen. Dit vindt plaats zowel binnen de zenuwbanen in het lichaam als tussen zenuwcellen in de hersenen. Deze verstoorde prikkelverwerking leidt tot de onverklaarbare (pijn)klachten.
Effecten op het lichaam
Om te begrijpen wat de effecten op het lichaam zijn, kun je
hier meer lezen over hoe je lichaam reageert en welke lichamelijke reacties en klachten kunnen ontstaan. Vaak beperken de klachten zich namelijk niet alleen tot pijn.
Het pijnsysteem bij Mindbody syndroom
Hoe werkt het pijnsysteem?
Het pijnsysteem is een ingewikkeld proces in ons lichaam dat waarschuwingssignalen naar onze hersenen stuurt. In het lichaam bevinden zich miljoenen sensoren die boodschappenstofjes afgeven als er iets aan de hand is. Via de zenuwbanen in het ruggenmerg worden die signalen doorgegeven aan de hersenen.
Op dat moment voel je nog geen pijn. Het gaat dan om informatie zoals: er is te veel melkzuur of histamine op een bepaalde plaats of de temperatuur in mijn omgeving stijgt. Het brein interpreteert o.a. aan de hand van de boodschappenstofjes (neurotransmitters) en de omgevingsfactoren of je pijn gaat voelen, en hoeveel.
Je hersenen zorgen ervoor dat stofjes worden teruggestuurd die helpen om te herstellen en om de pijn te dempen.
Ook legt het brein verbindingen aan. Via een reeks hersencellen wordt alle informatie naar de juiste hersengebieden gestuurd.
Wanneer het pijnsysteem ontregeld raakt
Gedachten, sensaties vanuit je lichaam, stressvolle emoties en triggers zorgen o.a. voor spierspanning en kunnen het pijnsysteem ook activeren. Er vindt ontregeling plaats in de verzending van de prikkels via de zenuwbanen. Hierdoor kunnen je hersenen zelfs kleine of onschuldige signalen als belangrijk of gevaarlijk gaan zien. Dit kan leiden tot veel en vaak pijn, ook als er eigenlijk geen schade is. Je hersenen gaan dan steeds sterker reageren.
De verbindingen die met pijn te maken hebben, worden steeds steviger. Zo ontstaat er een soort automatische reactie: je brein 'leert' pijn aan. Je kunt het vergelijken met leren autorijden. Je brein legt verbindingen aan en door te oefenen worden deze verbindingen steeds sterker. Uiteindelijk hoef je niet meer na te denken en is autorijden een programmering geworden. Hetzelfde principe geldt voor de pijnbeleving.
Pijn 'afleren'
Je brein kan praktisch elke pijn die je ooit hebt gevoeld opnieuw activeren via de neurale circuits. Gelukkig heeft het brein een natuurlijk aanpassingsvermogen, waardoor dit automatisch genereren van pijn omkeerbaar is.
Overgevoeligheid voor prikkels
Naast de overgevoeligheid voor pijnprikkels kun je ook overgevoelig worden voor sensorische signalen zoals bijvoorbeeld fel licht, (afname) smaakvermogen, geur, harde geluiden, huidaanraking, weersveranderingen, kou en warmte.
De vicieuze cirkel van pijn en angst
Zolang de onderliggende oorzaak niet wordt aangepakt en er geen gehoor wordt gegeven aan de situatie die de pijn veroorzaakt, doet het brein er veelal nog een schepje bovenop.
Vaak kan er angst gaan ontstaan voor verergering van de pijnklachten. Het gevolg is dan aanpassing van gedrag, zoals vermijding van bepaalde plekken, beweging of ondernemen van sommige activiteiten. Omdat je klachten ook weleens minder aanwezig kunnen zijn, word je bovendien niet altijd begrepen door je omgeving.
Lees hier meer over de symptomen.
Trauma is niet wat er met je gebeurt, maar
wat er binnen in je gebeurt door wat er met je
is gebeurd.
Dr, Gabor Maté,
arts en traumaspecialist.
De oplossing en aanpak
De oplossing
De oorzaak van je klachten is toe te schrijven aan (jeugd)trauma, opgekropte emoties en/of emotionele blokkades. Daar ligt ook de oplossing. Het verwerken van trauma en blokkades is zonder hulp vaak lastig. Het is namelijk niet altijd duidelijk wat voor trauma of blokkades aanwezig zijn. Brainspotting en Internal Family Systems zijn effectieve methodes om trauma te verwerken en onderdrukte emoties op te lossen. Je hoeft daarbij niet precies te weten wat je onbewust stress bezorgt.
De aanpak
Allereerst is het belangrijk dat je uitleg krijgt hoe de klachten zijn ontstaan. Meestal wordt bij de intake al duidelijk wat de onderliggende oorzaak van je klachten kan zijn. Daarnaast krijg je inzicht waarom het zich uit in pijn of vermoeidheid. Dan wordt het ook makkelijker om aan te nemen dat de klachten worden veroorzaakt door je brein. In veel gevallen kan dat ook worden aangetoond met een provocatietest. Het is namelijk van belang te aanvaarden dat de oorzaak niet in het lichaam ligt. Daar gaan we de focus opleggen.
De geconditioneerde reactie op je pijn, ga je leren doorbreken. Simpele oefeningen kunnen je hierbij gaan helpen.
Een heel belangrijk onderdeel is de verwerking van alles wat je onbewust stress bezorgt. Dat wordt aangepakt met brainspotting en IFS (Internal Family Systems).
Door de verwerking zien we meestal de ademhaling normaliseren en de spieren meer gaan ontspannen. De aanmaak van stresshormonen wordt genormaliseerd en het brein ervaart een veilige modus. Het lichaam hoeft zich immers niet langer meer klaar te maken om te vechten of vluchten.
We besteden ook aandacht aan het herkennen en voelen van emoties. Zo leer je jezelf beter kennen. Je gevoelens laten zien wat je raakt, wat je nodig hebt en waar je grenzen liggen. Dat geldt niet alleen voor moeilijke emoties, zoals verdriet of boosheid, maar ook voor gevoelens als blijdschap en liefde. Als je beter leert voelen wat er in je leeft, begrijp je niet alleen wat je nodig hebt, maar ook wat je energie én plezier geeft.
Soms ondersteunen we de aanpak met hartcoherentie, een ademhalingstraining. Het ademcentrum in je hersenen kan gewend zijn geraakt aan een bepaalde manier van ademen. Disfunctioneel ademen is dan een gewoonte geworden.
Lees hier meer over brainspotting en Internal Family Systems
Meer weten? informatie en bronnen
Er is inmiddels veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de invloed van emoties en stress op het lichaam. Wil je meer weten over organisaties, (zelfhulp)boeken en artsen die werken vanuit de mind-body visie? Klik dan hier.
Online zijn er veel trainingen die een oplossing kunnen bieden. Als het je echter niet lukt om zelf de onderliggende oorzaak aan te pakken, zoek dan passende hulp. Want elke keer dat onderdrukte emoties niet worden erkend of gevoeld, kunnen klachten toenemen of kunnen er nieuwe klachten ontstaan.
Kijk ook eens op de mediapagina voor veelzeggende filmpjes over het mind body syndroom.
De problematiek is groot
- Onderzoek toont aan dat in Nederland ongeveer 40% van alle consulten bij de huisarts en zelfs tot 66% bij medisch specialisten gaat over onbegrepen (pijn)klachten.
- Er zijn in Nederland meer dan 3,5 miljoen mensen met chronische pijn. 83% van deze mensen geeft aan dat hun dagelijks leven beïnvloed wordt door die pijn.
Mensen met deze klachten ervaren veel pijn, vermoeidheid, mentale klachten, sociale beperkingen en een lagere kwaliteit van leven.
bron: stichting Emovere/de pijn voorbij
