Wat is Hartcoherentie?
HartcoherentieBarendrecht
Hartcoherentie
Over onze ademhaling en hartslag denken wij niet na. Het wordt automatisch geregeld door ons autonome zenuwstelsel. Toch kunnen we onze hartslag en ademhaling zelf beïnvloeden.
Hartcoherentie is een even eenvoudige als doeltreffende ademhalingstechniek en kan worden ingezet bij stress, burn-out, angsten en hyperventilatie.
Hartcoherentie is erop gericht om via je ademhaling de variatie in je hartritme gelijkmatiger te laten verlopen. Het versnellen en vertragen van je hartslag krijgt hierdoor een regelmatig patroon. Je hart komt dan in een bepaalde rusttoestand.
Wanneer je hart in deze rusttoestand komt, gaat er via je zenuwbanen een signaal van je hart naar je brein. Dat zorgt ervoor dat het angstcentrum in je brein wordt getemperd. Je reageert dan niet meer vanuit een overprikkeld overlevingssysteem,
maar veel meer vanuit balans.
Tegelijkertijd brengt een hart in rust ook je autonome zenuwstelsel weer in balans.
Hartcoherentie vervangt de huisarts niet, maar wordt complementair ingezet.
Het autonome zenuwstelsel
Onze ademhaling en hartslag worden automatisch geregeld door het autonome zenuwstelsel. Dit systeem bestaat uit twee takken: het sympathische en parasympathische zenuwstelsel ook wel het gas- en rempedaalzenuwstelsel genoemd.
Gaspedaalzenuwstelsel (sympathisch) -actie
Als het gaspedaal actief is, versnellen de hartslag en ademhaling. De spijsvertering vertraagt en het lichaam maakt zich klaar voor actie.
Rempedaalzenuwstelsel (parasympathisch) - rust en herstel
Als het rempedaal actief is, vertragen de hartslag en ademhaling. De spijsvertering komt weer op gang en het lichaam kan ontspannen en herstellen.
We hebben het 'gas' nodig om in actie te komen. Maar als er vooral op het gaspedaal wordt gedrukt en er onvoldoende rust en herstel plaatsvindt, leidt dit tot lichamelijke en mentale klachten. Daarom moet er balans zijn tussen beide systemen. Om deze balans te bereiken, spelen het hart en het brein samen een grote rol.
Het brein
Om de complexe werking van het brein op een inzichtelijke manier te visualiseren, gebruiken we het concept van de drie functionele breindelen. Elk deel heeft eigen functies, maar ze zijn altijd onderling met elkaar verbonden.
Het reptielenbrein (reflexbrein)
Dit is het oudste deel van ons brein. Het bestuurt automatisch onze ademhaling, hartslag en bloeddruk. Het reageert instinctief op prikkels, zonder na te denken. Dit deel slaat geen bewuste of emotionele herinneringen op.
Het zoogdierenbrein (emotionele brein)
Dit deel bevat alles wat met motivatie, geheugen en emoties te maken heeft. Denk aan angst, boosheid, vreugde en verdriet. In dit deel van het brein bevindt zich het angstcentrum. Het emotionele brein zorgt ervoor dat we gebeurtenissen onthouden zodat we ze kunnen herhalen of juist vermijden.
De neocortex (verstandsbrein)
Dit is het grootste deel van het brein. Het voorste deel bevat het redeneringsvermogen, planning en bepaalt het sociale gedrag. Hier vinden bewuste gedachten en complexe beslissingen plaats.
Het limbisch systeem
Wanneer er gevaar dreigt of wanneer het brein (onbewust) dénkt dat er gevaar is, komt het limbisch systeem (de kern van het emotionele brein) in actie. Het emotionele brein en reflexbrein worden hyperactief en het verstandsbrein wordt vrijwel uitgeschakeld. Ons zenuwstelsel kan op drie manieren reageren: vechten, vluchten of bevriezen.
Bij langdurige stress of angst
Bij aanhoudende stress of angst blijft het limbisch systeem actief. Belangrijk om te weten: het hart stuurt meer signalen naar het brein dan omgekeerd. Een onbewust snelle ademhaling en hartslag geven constant signalen aan het brein dat het niet veilig is. In die fase blijft het lichaam stresshormonen aanmaken en vindt er geen of onvoldoende herstel plaats. Dit leidt uiteindelijk tot allerlei lichamelijke en mentale klachten.
Wat is hartritmevariabiliteit
Hartritmevariabiliteit (HRV)
Je hart is geen metronoom en klopt niet steeds in exact hetzelfde tempo. Bij een gezond persoon verschilt de tijd tussen opeenvolgende hartslagen voortdurend, zelfs wanneer je in rust bent. Deze natuurlijke variatie noemen we hartritmevariabiliteit (HRV).
HRV zegt iets over hoe flexibel je lichaam en zenuwstelsel kunnen reageren op veranderingen. Een hoge HRV betekent dat je goed kunt schakelen tussen inspanning en ontspanning. Het wijst op een gezond evenwicht tussen het sympathische zenuwstelsel (actie en alertheid) en het parasympathische zenuwstelsel (rust en herstel). Een lage HRV kan daarentegen duiden op langdurige stress of verminderde veerkracht.
De hartcoherentietraining richt zich op het verhogen van de HRV, waardoor je lichaam beter in balans komt en je stressbestendigheid toeneemt.
Tijdens de training maken we gebruik van biofeedback. Een sensor op de oorlel meet continu je hartslagpatroon en vertaalt dit naar een visueel beeld op het scherm. De HRV geeft waardevolle informatie over stressniveau, vitaliteit en herstelvermogen. Stress en negatieve emoties zorgen vaak voor een chaotisch, grillig patroon — een incoherent hartritme.
Door gerichte ademhaling en oefening ontstaat een regelmatig, vloeiend patroon: hartcoherentie. Dit is een toestand waarin je lichaam efficiënter functioneert, zowel fysiek als mentaal.
Wat doet hartcoherentie?
Hartcoherentie maakt het hartritme gelijkmatiger en verhoogt de hartritmevariabiliteit (HRV).
HRV is een belangrijke maat voor stressbestendigheid en herstelvermogen. Bij het inademen versnelt de hartslag van nature, en bij het uitademen vertraagt deze. Door te ademen in een rustig en ritmisch tempo van ongeveer 4 tot 7 ademhalingen per minuut, gaan hartslag en ademhaling synchroon - in eenzelfde cadans- op en neer. Op dat moment spreken we van hartcoherentie. Dit is eenvoudig te bereiken met een gerichte ademhalingstechniek.
Het gevolg is dat het lichaam minder stresshormoon cortisol gaat aanmaken en meer DHEA. DHEA is een hormoon dat verschillende lichaamsfuncties ondersteunt en helpt de negatieve effecten van langdurige stress, zoals, geheugenproblemen, vermoeidheid en burn-outklachten te verminderen.
Door regelmatig te oefenen, bouw je een vaardigheid op in het creëren van balans in het brein. Dat vergroot je veerkracht en helpt om stressvolle situaties rustiger en helderder te benaderen. Na verloop van tijd bekijk je je stressoren meer vanuit een brein dat in balans is, dan vanuit een overprikkeld emotioneel brein. Dit kan leiden tot positieve veranderingen in gedrag, denkpatronen en beleving van emoties.
Daarnaast kun je hartcoherentie ook inzetten op momenten van acute stress, of preventief wanneer je iets spannends in het vooruitzicht hebt.
De training
Een coachingstraject bestaat niet uit een vast aantal sessies. De intake zal tenminste 1,5 uur in beslag nemen en geeft al veel inzichten.
Wanneer er klachten zijn zoals spanning in de nek-en schouder en/of chronische hyperventilatie, wordt inzicht gegeven in het ontstaan van deze klachten. Daarbij krijg je tips en oefeningen om mee aan de slag te gaan.
Verder stellen we de comfortabele ademfrequentie in, die we meten met de biofeedbackapparatuur van HaertMath Benelux. Gedurende de trainingen kunnen we deze nog finetunen.
Het begrip 'hartritmevariabiliteit' komt aan bod en de manier waarop dit gemeten wordt. Je krijgt inzicht in de manier hoe je jezelf in balans kunt brengen en hoe je hartcoherentie in allerlei situaties kunt toepassen.
